برای من بسیار ناراحت کننده است که به شما بگویم ظرف این 19 سالی که کار دامپزشکی می کنم، با حیوانات خانگی چاق زیادی سروکار داشته ام. دلیل عمده ی آن هم این است که سگ ها و گربه ها عموما در حال چاق تر شدن هستند. بهمین سادگی!!
در سال 2013، انجمن پیشگیری از چاقی حیوانات خانگی، طی هفتمین مطالعه سالیانه ی خود اعلام کرد که حدود 53 درصد سگ ها و 58 درصد گربه ها در ایالات متحده اضافه وزن دارند که معادل حدودا 90 میلیون حیوان خانگی میشود. متاسفانه ما در ایران آمار دقیقی در این خصوص نداریم. حیواناتی که اضافه وزن دارند مستعد ابتلا به اختلالات مهمی مثل دیابت، آرتریت (ورم مفاصل)، پرفشاری خون و سرطان هستند.
1.آیا ممکن است وزن حیوان من برای سلامتی اش مشکل ساز باشد؟
این یک سوال خیلی جدی است که به فهم مشکل از سوی شما کمک می کند تا برای آینده ی حیوان خود برنامه ریزی کنید. سگ ها و گربه هایی که چربی های اضافه حمل می کنند خطر ابتلا به دیابت ضعیف کننده، ورم مفاصل زمینگیر کننده، پرفشاری خون کشنده و بسیاری از انواع خطرناک سرطان ها در آنها بیشتر است. شما باید با دامپزشک خود گفتگویی صادقانه داشته باشید تا بفهمید آیا حیوان شما بصورتی بالقوه در معرض یکی از این شرایط هست یا نه.
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. مهمترین تصمیمی که شما هر روز درباره ی سلامت حیوان خود میگیرید غذایی است که برای او انتخاب می کنید. خردمندانه انتخاب کنید: زندگی حیوان شما به این انتخاب بستگی دارد.
2. آیا حیوان من اضافه وزن دارد؟
این سوال مهمترین پرسشی است که باید از دامپزشک خود بپرسید. متاسفانه این پرسشی است که دامپزشک شما ممکن است زیاد تمایلی به پاسخ دادنش نباشد. باور بکنید یا نه، بسیاری از دامپزشکان بسادگی از اینکه به شما بگویند حیوان شما چاق است می ترسند!!! عمده ترین دلیل آن این است که او نمی خواهد به شکلی ناخواسته به شما بر بخورد.
امور مربوط به وزن معمولا گمراه کننده هستند و با برداشت های شخصی ، احساسات قوی و باورهای اجتماعی نادرست زیادی آمیخته شده اند. این است که خیلی از دامپزشکان ممکن است به شما بگویند: «بد نیست «تدی» یه چند کیلویی وزنشو کم کنه، ولی خب این روزا کیه که اضافه وزن نداشته باشه؟»
بعنوان کسی که در نگهداری حیوان خانگی اش احساس مسئولیت می کند، شما باید بدانید که وزن حیوان شما یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین شاخص ها در طول عمر، کیفیت زندگی و پیشگیری از بیماری های اوست.
برای دادن پاسخی مشخص و صادقانه به این سوال، دامپزشک شما باید تعدادی اندازه گیری انجام دهد تا عدد مربوط به شاخص بدنی حیوان شما (BCS) را بدست آورده و به شما اعلام کند که آیا حیوان شما چاق، لاغر یا نرمال است.
3. روزانه چند کالری باید به حیوانم بدهم؟
وقتی صحبت از تغذیه ی حیوان است باید دقیق باشیم. در دام این پرسش نیافتید که « چقدر باید به حیوونم غذا بدم؟»!! معمولا در جواب این پرسش، پاسخی عمومی و غیر دقیق دریافت خواهید کرد. شما باید در خصوص عدد کالری دریافت شده دقیق باشید. به این ترتیب، صرفنظر از نوع، برند یا فرمولاسیون غذایی که به حیوان می دهید، می توانید تعیین کنید که چقدر غذا به او بدهید. این تفاوتی کوچک، اما بسیار تعیین کننده است.
به محض اینکه دامپزشک شما عدد مورد نظر را به شما داد، آن را بخاطر بسپارید. پیدا کنید که چند فنجان غذای خشک یا چند کنسرو از غذای حیوان شما این مقدار کالری را تامین می کند. همان مقدار را به حیوان خود بدهید. فراموش نکنید که کالری هر خوراک تشویقی ای که به حیوان خود می دهید را هم در این محاسبه وارد کنید. همین کالری های کوچک دریافتی می تواند بهترین برنامه های تغذیه ای را خراب و بی اثر کند.
4.حیوان من در ماه چقدر می تواند وزن کم کند؟
اگر حیوان شما اضافه وزن دارد باید از دامپزشک خود بپرسید که این اضافه وزن چقدر است و در چه مدت زمانی باید به وزن ایده آل خود برسد. یک پاسخ کلی که البته بیشتر در خصوص سگ های آپارتمانی کاربرد دارد، کاهش وزن حداکثر نیم کیلو در ماه است. ثبت منظم و ماهیانه ی وزن حیوان روشی کاربردی حتی برای پرمشغله ترین صاحبان حیوانات است.
داشتن برنامه ای دقیق برای کاهش وزن بسیار حیاتی است تا روند تغییرات را پایش و موفقیت یا شکست آن را تعیین کنیم.
بطور کلی، یک سگ می تواند 1 تا 3 درصد و یک گربه نیم تا 2 درصد وزن خود را به شکلی ایمن در طول ماه کم کند. بسیاری از سگ ها می توانند بین 3 تا 5 درصد از وزن خود را هم در ماه کم کنند و بیشتر گربه ها هم باید برای کاهش 250 گرم در ماه هدف گذاری شوند.
کاهش وزن فرایندی ساده و سریع برای حیوانات و بخصوص گربه ها نیست. اگر شما به گربه خود رژیم سخت بدهید، ممکن است با مشکلات جدی مثل نارسایی کبدی مواجه شود که می تواند ظرف کمتر از 72 ساعت به مرگ حیوان منجر شود. در کاهش وزن حیوان باید بردبار بود. بیشتر سگ های بیمار من یک برنامه ی 3 تا 6 ماهه کاهش وزن دارند و در مورد گربه ها این زمان به 9 تا 12 ماه می رسد.
دامپزشک شما احتمالا یک فرمول چند مرحله ای برای کاهش وزن به شما معرفی خواهد کرد که بتدریج مقدار تغذیه ی حیوان را در یک بازه ی زمانی یک تا سه ماهه کاهش خواهد داد. این کار به کاهش تمایل حیوان به غذا، گدایی نکردن حیوان و کاهش سروصداهای آخر شب کمک خواهد کرد. دقت کنید که گفتم «کمک» خواهد کرد، نه اینکه آن را از بین می برد! مسائل و مشکلات ناخوشایند بهنگام تغییر رژیم غذایی بوجود خواهد آمد. دامپزشک شما باید شما را پیشگیری از این رفتارهای بد آماده کند تا این دوره ی گذار به رژیم غذایی بخوبی طی شود.
5.چه نوع تمرین ها یا ورزش هایی برای حیوان من مناسب است؟
بیشتر دامپزشکان و صاحبان حیوانات روی مدت زمانی که حیوان باید فعالیت بدنی کند تمرکز می کنند. بجای آن از دامپزشک خود بپرسید چه «نوع» تمریناتی بر اساس گونه ی حیوانی، نژاد، سن، جنس و وضعیت توانایی های فیزیکی حیوان شما، برای او مناسب است؟
پیاده روی، شنا، دویدن، دنبال کردن، آوردن توپ و بازی با اسباب بازی های کنترلی و . . . مثال هایی از این دست هستند. توصیه ی عمومی این است که سگ ها دستکم نیم ساعت فعالیت بدنی روزانه نیاز دارند و گربه ها باید سه زمان پنج دقیقه ای فعالیت شدید بدنی داشته باشند. سعی کنید این فعالیت ها لذت بخش، سرگرم کنند و دوطرفه باشند.
فراموش نکنید که گربه ها هم می توانند فعالیت بدنی داشته باشند. چه شما با یک تکه پر با او بازی کنید، ظرف غذا را جابجا کنید یا یک اسباب بازی پرشی استفاده کنید، همگی باعث مصرف کالری در گربه ی شما خواهد شد. حس درونی شکار کردن را در گربه خود برانگیزید و او را به پریدن، غلت زدن و کمین کردن تشویق کنید.
ترجمه شده با کمی تلخیص و تغییر از نوشته ی Dr. Emie Ward, DVM